Εισαγωγή
Οι άστεγοι αποτελούν ένα σοβαρό και διακριτό κοινωνικό πρόβλημα. Ωθούμενοι για πολλούς και διαφορετικούς λόγους στο περιθώριο της κοινωνίας, γίνονται αόρατοι κοινωνικά, χάνοντας τα βασικά δικαιώματα τους ως πολίτες. Δεδομένου ότι οι άστεγοι δεν προσφέρουν πολιτική υπεράξια καμία πολιτική δύναμη δεν ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με αυτό το ουσιαστικό και υπαρκτό πρόβλημα. Οι υφιστάμενες πολιτικές πρόνοιας αντιμετωπίζουν το όλο θέμα επιφανειακά και χωρίς συγκεκριμένη στόχευση κρύβοντας το κάτω από το χαλί ή ασχολούμενοι μόνο για λόγους εικόνας και “ανθρωπιστικών” δημοσίων σχέσεων. Η φροντίδα και επανένταξη των αστέγων δεν είναι ούτε φιλανθρωπία, ούτε αγώνας για την συλλογή ψήφων, ούτε επιδοτήσεων σε επαγγελματικές ΜΚΟ ή την εκκλησία για να κάνουν την προπαγάνδα τους.
Υπάρχουσα Κατάσταση
Υπολογίζουμε ότι στην Αθήνα ζούνε πάνω από 2000 άστεγοι, οι περισσότεροι στο ευρύτερο μητροπολιτικό κέντρο. Οι άστεγοι αποτελούν μια πολύπλευρη και όχι ενιαία πληθυσμιακή ομάδα. Η κοινωνική ανθρωπολογία των αστέγων περιλαμβάνει έλληνες, μετανάστες με διαφορετικές θρησκείες, κουλτούρες, και συνήθειες όσον αφορά τα εθνικά χαρακτηριστικά. Τοξικοεξαρτημένους και ανθρώπους της τρίτης ηλικίας όπως επίσης μακροχρόνια άστεγους, δηλαδή ομάδες που χρήζουν ιδιαίτερη φροντίδα. Η πιο πρόσφατη κατηγορία είναι οι νεόπτωχοι, άνθρωποι που πλήττονται λόγο της κρίσης, αλλά είναι πιο άμεσα επανεντάξιμοι. Δημογραφικά η πλειονότητα (70%) είναι άντρες ηλικίας από 25-55+ χρονών, ενώ υπάρχουν και ανήλικοι τοξικοεξαρτημένοι άστεγοι. Ο προσδόκιμος όρος επιβίωσης τους, στο δρόμο είναι κατά μέσο όρο τα 5 χρόνια. Οι περισσότεροι οδηγούνται αναγκαστικά στην επαιτεία ή/και στην μικροπαραβατικότητα. Λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης και διατροφής οι περισσότεροι πάσχουν από χρόνια νοσήματα, λοιμώξεις των άκρων, κατάθλιψη και χρήζουν ψυχολογικής υποστήριξης.
Προνοιακός Στόχος
Για την συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα χρειάζονται ξεκάθαρες και στοχευμένες ενέργειες με στόχο την πλήρη στέγαση σε χώρους κατάλληλα διαμορφωμένους για αξιοπρεπή διαβίωση & ύπνο, με θέρμανση, εύκολη πρόσβαση σε συνθήκες υγιεινής (τουαλέτα λουτρό), ισορροπημένη διατροφή και δυνατότητες αναψυχής καθώς και πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Σε επίπεδο επανένταξης χρειάζονται προγράμματα εξατομικευμένα ανά περίπτωση που να στοχεύουν στην απεξάρτηση, στην επανένωση (οικογένεια) καθώς και στην κοινωνική εργασία ανταποδοτικά προς το κοινωνικό σύνολο. Η επανένταξη θα πρέπει να στοχεύει στην ενδυνάμωση της αυτοεκτίμησης με στόχο την επίτευξη λειτουργικής κοινωνικής συμπεριφοράς του ατόμου.
Προτάσεις - Λύσεις
Στην Αθήνα υπάρχουν αρκετά παλαιά οικήματα (σπίτια, ξενοδοχεία) που ανήκουν στο δήμο Αθηναίων και δεν χρησιμοποιούνται. Ζητούμε την δημιουργία Κοινωνικών Ξενώνων Αλληλεγγύης & Φροντίδας Αστέγων τα οποία θα είναι αυτοδιαχειριζόμενα και ελεγχόμενα από τους ίδιους τους πολίτες. Οι ξενώνες θα στεγάσουν ανάλογα με τις ανάγκες, τις ειδικές Ομάδες Εγγύτητας Αστέγων (Homeless Affinity Group–HAG) κατηγοριοποιημένα βάση περίπτωσης και τρόπου επανένταξης (πχ τοξικοεξαρτημένοι, μετανάστες, άτομα τρίτης ηλικίας, νεόπτωχοι κλπ). Την καταγραφή προσωπικών στοιχείων θα αναλάβει η γραμματεία υποδοχής των ξενώνων η οποία θα αποτελείτε αποκλειστικά και μόνο από πολίτες και όχι από δημόσιους ή κρατικούς λειτουργούς και θα τηρεί το μητρώο αστέγων. Ζητούμε οι δημοτικές αρχές -υπηρεσίες να καλύψουν όλα έξοδα των βασικών κοινωνικών αγαθών όπως ρεύμα, νερό καθώς και το κόστος θέρμανσης. Η σίτιση θα γίνεται από τις αλληλεγγύες κοινωνικές κουζίνες σε συνεργασία με τα κοινωνικά παντοπωλεία. Την περίθαλψη θα αναλάβουν τα κοινωνικά ιατρεία που σε συνεργασία με τους γιατρούς θα συνταγογραφούν και θα εκτελούνται από τα κοινωνικά φαρμακεία. Στόχος μας είναι η δημιουργία πολλών μικρών ξενώνων σε διαφορετικά δημοτικά διαμερίσματα και όχι όλα σε μια περιοχή ώστε να μην δημιουργηθεί κανένα γκέτο αστέγων ή οποιασδήποτε «ήπιας» μορφής κοινωνικός έλεγχος ή ιδρυματισμός τους.
Δεν επαιτούμε αλλά διεκδικούμε από τους δημόσιους φορείς αυτό που μας ανήκει: Το αυτονόητο δικαίωμα στην πρόνοια για όλους ανεξαιρέτως. Δεν εμπιστευόμαστε κανένα κράτος ή δημοτική αρχή ότι θα βρει αξιόπιστή λύση, αλλά αυτοργανωνόμαστε για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς. Είμαστε ενεργοί πολίτες του Δίκτυου Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΣΤΕΓΟΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ –ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΞΕΝΩΝΕΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΩΡΑ!
Άστεγοι – Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης
Οι άστεγοι αποτελούν ένα σοβαρό και διακριτό κοινωνικό πρόβλημα. Ωθούμενοι για πολλούς και διαφορετικούς λόγους στο περιθώριο της κοινωνίας, γίνονται αόρατοι κοινωνικά, χάνοντας τα βασικά δικαιώματα τους ως πολίτες. Δεδομένου ότι οι άστεγοι δεν προσφέρουν πολιτική υπεράξια καμία πολιτική δύναμη δεν ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με αυτό το ουσιαστικό και υπαρκτό πρόβλημα. Οι υφιστάμενες πολιτικές πρόνοιας αντιμετωπίζουν το όλο θέμα επιφανειακά και χωρίς συγκεκριμένη στόχευση κρύβοντας το κάτω από το χαλί ή ασχολούμενοι μόνο για λόγους εικόνας και “ανθρωπιστικών” δημοσίων σχέσεων. Η φροντίδα και επανένταξη των αστέγων δεν είναι ούτε φιλανθρωπία, ούτε αγώνας για την συλλογή ψήφων, ούτε επιδοτήσεων σε επαγγελματικές ΜΚΟ ή την εκκλησία για να κάνουν την προπαγάνδα τους.
Υπάρχουσα Κατάσταση
Υπολογίζουμε ότι στην Αθήνα ζούνε πάνω από 2000 άστεγοι, οι περισσότεροι στο ευρύτερο μητροπολιτικό κέντρο. Οι άστεγοι αποτελούν μια πολύπλευρη και όχι ενιαία πληθυσμιακή ομάδα. Η κοινωνική ανθρωπολογία των αστέγων περιλαμβάνει έλληνες, μετανάστες με διαφορετικές θρησκείες, κουλτούρες, και συνήθειες όσον αφορά τα εθνικά χαρακτηριστικά. Τοξικοεξαρτημένους και ανθρώπους της τρίτης ηλικίας όπως επίσης μακροχρόνια άστεγους, δηλαδή ομάδες που χρήζουν ιδιαίτερη φροντίδα. Η πιο πρόσφατη κατηγορία είναι οι νεόπτωχοι, άνθρωποι που πλήττονται λόγο της κρίσης, αλλά είναι πιο άμεσα επανεντάξιμοι. Δημογραφικά η πλειονότητα (70%) είναι άντρες ηλικίας από 25-55+ χρονών, ενώ υπάρχουν και ανήλικοι τοξικοεξαρτημένοι άστεγοι. Ο προσδόκιμος όρος επιβίωσης τους, στο δρόμο είναι κατά μέσο όρο τα 5 χρόνια. Οι περισσότεροι οδηγούνται αναγκαστικά στην επαιτεία ή/και στην μικροπαραβατικότητα. Λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης και διατροφής οι περισσότεροι πάσχουν από χρόνια νοσήματα, λοιμώξεις των άκρων, κατάθλιψη και χρήζουν ψυχολογικής υποστήριξης.
Προνοιακός Στόχος
Για την συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα χρειάζονται ξεκάθαρες και στοχευμένες ενέργειες με στόχο την πλήρη στέγαση σε χώρους κατάλληλα διαμορφωμένους για αξιοπρεπή διαβίωση & ύπνο, με θέρμανση, εύκολη πρόσβαση σε συνθήκες υγιεινής (τουαλέτα λουτρό), ισορροπημένη διατροφή και δυνατότητες αναψυχής καθώς και πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Σε επίπεδο επανένταξης χρειάζονται προγράμματα εξατομικευμένα ανά περίπτωση που να στοχεύουν στην απεξάρτηση, στην επανένωση (οικογένεια) καθώς και στην κοινωνική εργασία ανταποδοτικά προς το κοινωνικό σύνολο. Η επανένταξη θα πρέπει να στοχεύει στην ενδυνάμωση της αυτοεκτίμησης με στόχο την επίτευξη λειτουργικής κοινωνικής συμπεριφοράς του ατόμου.
Προτάσεις - Λύσεις
Στην Αθήνα υπάρχουν αρκετά παλαιά οικήματα (σπίτια, ξενοδοχεία) που ανήκουν στο δήμο Αθηναίων και δεν χρησιμοποιούνται. Ζητούμε την δημιουργία Κοινωνικών Ξενώνων Αλληλεγγύης & Φροντίδας Αστέγων τα οποία θα είναι αυτοδιαχειριζόμενα και ελεγχόμενα από τους ίδιους τους πολίτες. Οι ξενώνες θα στεγάσουν ανάλογα με τις ανάγκες, τις ειδικές Ομάδες Εγγύτητας Αστέγων (Homeless Affinity Group–HAG) κατηγοριοποιημένα βάση περίπτωσης και τρόπου επανένταξης (πχ τοξικοεξαρτημένοι, μετανάστες, άτομα τρίτης ηλικίας, νεόπτωχοι κλπ). Την καταγραφή προσωπικών στοιχείων θα αναλάβει η γραμματεία υποδοχής των ξενώνων η οποία θα αποτελείτε αποκλειστικά και μόνο από πολίτες και όχι από δημόσιους ή κρατικούς λειτουργούς και θα τηρεί το μητρώο αστέγων. Ζητούμε οι δημοτικές αρχές -υπηρεσίες να καλύψουν όλα έξοδα των βασικών κοινωνικών αγαθών όπως ρεύμα, νερό καθώς και το κόστος θέρμανσης. Η σίτιση θα γίνεται από τις αλληλεγγύες κοινωνικές κουζίνες σε συνεργασία με τα κοινωνικά παντοπωλεία. Την περίθαλψη θα αναλάβουν τα κοινωνικά ιατρεία που σε συνεργασία με τους γιατρούς θα συνταγογραφούν και θα εκτελούνται από τα κοινωνικά φαρμακεία. Στόχος μας είναι η δημιουργία πολλών μικρών ξενώνων σε διαφορετικά δημοτικά διαμερίσματα και όχι όλα σε μια περιοχή ώστε να μην δημιουργηθεί κανένα γκέτο αστέγων ή οποιασδήποτε «ήπιας» μορφής κοινωνικός έλεγχος ή ιδρυματισμός τους.
Δεν επαιτούμε αλλά διεκδικούμε από τους δημόσιους φορείς αυτό που μας ανήκει: Το αυτονόητο δικαίωμα στην πρόνοια για όλους ανεξαιρέτως. Δεν εμπιστευόμαστε κανένα κράτος ή δημοτική αρχή ότι θα βρει αξιόπιστή λύση, αλλά αυτοργανωνόμαστε για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς. Είμαστε ενεργοί πολίτες του Δίκτυου Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΣΤΕΓΟΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ –ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΞΕΝΩΝΕΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΩΡΑ!
Άστεγοι – Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης
